فلسفه دین

اصطلاح فلسفهٔ دین، اصطلاحی‌است که از اواخر قرن هجدهم رایج گردیده‌است. این اصطلاح تحت تأثیر هگل رواج یافت که گونه‌های مختلف فلسفه را در نظام فکری خود وارد کرده بود. فلسفه دین، با پرسش‌های بنیادی آغاز می‌شود که ادیان به وجود آورده‌اند. فلسفه‌ورزی در این پرسش‌ها بازتاب برداشت فیلسوف از کارکرد فلسفه‌است.

بخش مهمی از فلسفهٔ دین را دلایل وجود خدا و دلایل عدم وجود خدا تشکیل می‌دهند. سابقهٔ دلایل کیهان‌شناسانه وجود خدا به افلاطون و ارسطو می‌رسد که به مفهوم علت اول یا برهان علیت باور داشتند. مفهوم موجود کامل، مرکز ثقل دلایل وجودشناسانه است که نخستین بار توسط انسلم مطرح شد. دلایل عدم وجود خدا و رد ادلهٔ سنتی اثبات خدا نیز همواره مورد توجه فلسفهٔ دین بوده‌است.

معرفت‌شناسی باور دینی با این پرسش که رویکرد درست و مناسب برای ارزیابی باور دینی چیست و نیز با انجام خود این ارزیابی سروکار دارد. در بسیاری از این مباحث، بر تضاد میان نقش عقل انسان و وحی الهی تأکید می‌شود. در این باره، توماس آکوینی، کوشیده‌است ترکیبی از این دو به وجود آورد. کانت، در پی این بود که دین را تنها بر پایهٔ عقل بنیان نهد. کی‌یرکه‌گور باور دینی را پیرو موشکافی عقلی ساختن، مخل ایمان دینی اصیل دانسته‌است. معرفت‌شناسان اصلاحی، معتقدند که باورهای دینی، حتی اگر کسی دلیل و بَیِّنه‌ای بر آن نداشته باشد، قابل توجیه عقلی‌اند.

• تعریف دین
• منشأ فرگشتی ادیان
• روان‌شناسی فرگشتی دین
• گروه‌های دینی اصلی
• رستگاری‌شناسی
• جهان‌بینی

• تحقیقی سودمند درباره براهین اخلاقی اثبات وجود خدا، مورون آدامس، اسماعیل حجتی، مشهد، نشر آفتاب، ۱۳۷۲.
• تحقیقی درباره دین، النور استامپ، مالک حسینی، تهران، نشر هرمس، ۱۳۸۳.
• مجله دانشگاه انقلاب، دوره جدید، تابستان و پاییز ۱۳۷۲، شماره ۹۸ و ۹۹، ص۳۹ تا ۵۳.
• مجله نورالصادق، شماره ۱۰، اصفهان.
• درآمدی بر دانش فلسفه دین، مؤلف: همایون همتی، انتشارات دانشگاه ادیان و مذاهب، ۱۳۹۶.

• انجمن علمی فلسفه دین ایران